تابلو برق سه فاز

تابلو برق 3 فاز،تابلو برق تابلو برق سه فاز

در دنیای امروز که تجهیزات برقی و صنعتی روز به روز گسترده تر می شوند، مدیریت و توزیع ایمن انرژی الکتریکی به یک ضرورت غیر قابل انکار تبدیل شده است. در میان تابلو برق صنعتی، تابلو برق سه فاز نقش محوری در تأمین و کنترل برق در کارخانه ها، ساختمان های تجاری، بیمارستان ها، کارگاه ها و حتی برخی مجتمع های مسکونی دارد.

این مقاله با رویکردی تخصصی اما قابل فهم، به بررسی همه جانبه این تجهیز حیاتی پرداخته و ضمن ارائه اطلاعات به روز، پاسخ گوی سوالات رایج در این حوزه خواهد بود.

تابلو برق سه فاز چیست؟

این وسیله ، دستگاهی است که برای کنترل، توزیع و حفاظت از جریان برق در سیستم های سه فاز استفاده می شود. این تابلو شامل اجزای مختلفی مانند کلیدها، کنتاکتورها، رله ها و فیوزها است که برای مدیریت و مراقبت از مدارهای الکتریکی طراحی شده اند. تابلو برق 3 فاز معمولاً در محیط های صنعتی و پروژه هایی با مصرف بالای برق به کار می رود.

کاربردهای تابلو برق سه فاز

کاربردهای تابلو برق تابلو برق سه فاز، تابلو برق 3 فاز

در ادامه همراه ما باشید تا با کاربردها این وسیله آشنا شوید.

کاربرد در صنایع تولیدی و کارخانه ها

در خطوط تولید و کارخانه ها، تابلو برق 3 فاز به منظور راه اندازی و کنترل موتورهای الکتریکی سه فاز، ماشین آلات صنعتی، نوار نقاله ها و دستگاه های سنگین به کار می رود. این تابلوها قابلیت اجرای دستورهای اتوماسیون صنعتی، نظارت بر جریان و ولتاژ و همچنین حفاظت در برابر خطراتی مانند اضافه بار، اتصال کوتاه و نوسانات برق را دارا هستند.

کاربرد در ساختمان های تجاری و اداری

ساختمان های بزرگ اداری، مراکز خرید، هتل ها و برج های تجاری برای تأمین برق سیستم های سرمایش و گرمایش، آسانسورها، پمپ های فشار آب و روشنایی عمومی از تابلو برق سه فاز استفاده می کنند. این تابلوها با تقسیم متعادل بار الکتریکی بین فازها، از سوختن تجهیزات و افزایش هزینه های انرژی جلوگیری می کنند.

کاربرد در بیمارستان ها و مراکز حیاتی

در مراکز درمانی، وجود برق پایدار و بدون نوسان یک ضرورت است. این وسیله نقش مهمی در تأمین انرژی برای تجهیزات حیاتی مانند دستگاه های تنفس مصنوعی، اتاق های جراحی، UPSها و ژنراتورها دارد. همچنین امکان سوییچ سریع بین برق شهری و منابع اضطراری مانند دیزل ژنراتور از طریق این تابلوها فراهم می شود.

کاربرد در کشاورزی و گلخانه ها

در بخش کشاورزی، تابلو برق سه فاز برای کنترل پمپ های آبیاری، موتورهای چاه، سیستم های تهویه و روشنایی در گلخانه ها به کار می رود. عملکرد مداوم این تجهیزات نیازمند برق پایدار و کنترل شده است که تنها با تابلوهای سه فاز قابل تحقق می باشد.

کاربرد در نیروگاه ها و پست های برق

در مراکز تولید و انتقال برق، تابلوهای برق سه فاز برای مانیتورینگ، قطع و وصل خطوط ولتاژ بالا و محافظت از شبکه به کار گرفته می شوند. این تابلوها به عنوان بخشی از سیستم اسکادا (SCADA) قابلیت کنترل از راه دور و جمع آوری داده ها را نیز دارا هستند.

اجزای تابلو برق سه فاز

اجزای تابلو برق سه فاز،تابلو برق 3 فاز

۱. کلید اصلی (Main Switch)

کلید اصلی وظیفه قطع و وصل کلی جریان ورودی به تابلو را بر عهده دارد. این کلید معمولاً از نوع MCCB یا ACB است و به گونه ای طراحی می شود که در مواقع اضطراری، برق کل تابلو به سرعت قطع شود.

۲. کلیدهای مینیاتوری (MCB)

کلید مینیاتوری یا MCB برای حفاظت از مدارهای فرعی در برابر اضافه جریان و اتصال کوتاه به کار می رود. هر فاز ممکن است به طور مستقل دارای MCB مخصوص به خود باشد، که در صورت وقوع خطا به صورت خودکار جریان را قطع می کند.

۳. کنتاکتور

کنتاکتور یکی از مهم ترین اجزای تابلو برق سه فاز است که برای قطع و وصل مدارها به صورت خودکار یا دستی استفاده می شود. این تجهیز معمولاً با فرمان رله یا PLC فعال می شود و قابلیت سوئیچینگ بارهای سنگین را دارا می باشد.

۴. بی متال (Overload Relay)

بی متال ها برای حفاظت از موتورهای الکتریکی در برابر جریان بیش از حد یا اضافه بار حرارتی استفاده می شوند. این رله حرارتی با تاخیر زمانی مشخص، در صورت تجاوز جریان از حد مجاز، مدار را قطع می کند و از سوختن سیم پیچ موتور جلوگیری می نماید.

۵. شینه (Busbar)

شینه در تابلو برق سه فاز، تابلو برق 3 فاز

شینه ها، نوارهای فلزی مسی یا آلومینیومی هستند که وظیفه توزیع یکنواخت جریان برق بین اجزای مختلف تابلو را بر عهده دارند. شینه ها به عنوان ستون فقرات تابلو عمل کرده و باعث کاهش مقاومت داخلی سیستم می شوند.

۶. ترمینال ها (Terminal Blocks)

یکی دیگر از اجزای تابلو برق 3 فاز ترمینال ها هستند که برای اتصال سیم های ورودی و خروجی استفاده می شوند و نظم و امنیت در سیم کشی تابلو را افزایش می دهند. این قطعات امکان تعویض سریع و آسان کابل ها را نیز فراهم می کنند.

۷. رله ها

رله ها قطعات کنترلی هستند که در پاسخ به سیگنال های کنترلی، فرمان قطع یا وصل به کنتاکتورها می دهند. آن ها نقش واسطه بین ورودی های منطقی (مثل دما، فشار، جریان) و اجرای عملیات الکتریکی را ایفا می کنند.

۸. PLC یا سیستم کنترل

در آن تابلو برق سه فاز که پیشرفته هستند، از کنترلر منطقی قابل برنامه ریزی (PLC) برای مدیریت فرآیندهای خودکار استفاده می شود. PLC امکان مانیتورینگ، ارسال فرمان، جمع آوری داده و اجرای الگوریتم ه ای کنترلی را دارد.

۹. نمایشگرها و ابزار اندازه گیری

ولت متر، آمپرمتر، فرکانس متر و نشانگرهای فاز از دیگر اجزای کاربردی تابلو هستند. این تجهیزات برای نمایش مقادیر الکتریکی در لحظه به کار می روند و امکان پایش وضعیت شبکه را فراهم می کنند.

۱۰. تهویه و فن

برای جلوگیری از افزایش دمای داخلی تابلو که می تواند باعث آسیب به تجهیزات شود، از فن های تهویه یا ترموستات کنترل دما استفاده می شود. در تابلوهای فضای باز یا صنعتی، استفاده از کولر تابلو نیز رایج است.

انواع تابلو برق سه فاز

انواع تابلو برق سه فاز، تابلو برق 3 فاز

این وسیله بسته به نوع کاربرد، محل نصب، ساختار داخلی و نحوه کنترل به انواع مختلفی تقسیم می شود. در این بخش، رایج ترین دسته بندی های تابلو برق 3 فاز را بررسی می کنیم.

۱. بر اساس محل نصب

تابلو برق دیواری (Wall-mounted Panel)

این نوع تابلو برق 3 فاز بر روی دیوار نصب می شود و بیشتر در فضاهای کوچک تر مانند اتاق برق یا سالن های محدود استفاده می گردد. دسترسی آسان و نصب ساده از ویژگی های این تابلوهاست.

تابلو برق ایستاده (Floor-standing Panel)

تابلوهای ایستاده دارای ابعاد بزرگ تری هستند و برای پروژه های صنعتی یا مراکز توزیع اصلی برق کاربرد دارند. این تابلوها معمولاً شامل چندین بخش یا سلول هستند و امکان توسعه پذیری دارند.

۲. بر اساس نوع حفاظت

تابلو برق توکار

در تابلو برق سه فاز که به شکل توکار وجود دارند این وسیله در داخل دیوار نصب می شود و تنها درب آن ها در معرض دید است. این نوع نصب بیشتر در فضاهای داخلی و ساختمان های تجاری یا اداری انجام می شود.

تابلو برق روکار

در تابلوهای روکار، کل جعبه تابلو بیرون از دیوار نصب شده و به وضوح قابل مشاهده است. این نوع تابلوها در مکان هایی که دسترسی آسان برای نگهداری مورد نیاز است بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.

۳. بر اساس کاربرد عملیاتی

تابلو برق اصلی (Main Distribution Board – MDB)

تابلوی اصلی توزیع برق است که معمولاً پس از ترانسفورماتور یا ژنراتور قرار می گیرد و برق را به تابلوی های فرعی هدایت می کند. این تابلو از اجزای کنترلی و حفاظتی قدرتمند تشکیل شده است.

تابلو برق فرعی (Sub Distribution Board – SDB)

در این دسته از تابلو برق سه فاز، این تابلو در مسیر تابلو اصلی قرار دارد و برق را به بخش های خاص تری از مجموعه مانند طبقات یا بخش های تولیدی توزیع می کند.

تابلو برق موتورخانه (Motor Control Center – MCC)

تابلو برق موتورخانه،تابلو برق سه فاز،تابلو برق 3 فاز

تابلو برق موتورخانه یا تابلو MCC ، برای کنترل موتورهای صنعتی طراحی شده است. این تابلو شامل کنتاکتورها، بی متال ها، اینورترها و سایر تجهیزات کنترلی موتور است و نقش کلیدی در خطوط تولید دارد.

تابلو کنترل (Control Panel)

در این گروه از تابلو برق سه فاز، تابلو کنترل بیشتر در پروژه هایی استفاده می شود که نیاز به کنترل دقیق دما، فشار، سرعت یا فرآیندهای صنعتی دارند. این تابلوها به PLC، رله های تایمر، سنسورها و نمایشگرها مجهز هستند.

۴. بر اساس شرایط محیطی

تابلو برق داخلی (Indoor Panel)

برای نصب در فضاهای بسته مانند اتاق برق طراحی شده اند. این تابلوها در برابر گردوغبار و رطوبت زیاد محافظت کمتری دارند اما از نظر زیبایی و دسترسی مناسب هستند.

تابلو برق خارجی (Outdoor Panel)

در محیط های باز نصب می شود و دارای بدنه ای مقاوم در برابر شرایط محیطی (IP65 یا بالاتر) می باشد. این تابلوها معمولاً از جنس استیل ضد زنگ یا ورق گالوانیزه ساخته می شوند و دارای تهویه مناسب هستند.

تفاوت تابلو برق سه فاز و تک فاز

مونتاژ تابلو برق سه فاز

مراحل مونتاژ تابلو برق 3 فاز شامل :

1.طراحی و برنامه ریزی

قبل از شروع مونتاژ، باید طراحی دقیق تابلو برق انجام شود. در این مرحله، اجزای مورد نیاز (مانند کلیدها، کنتاکتورها، شینه ها و غیره) شناسایی و محل نصب هر یک مشخص می شود.

2.آماده سازی محفظه تابلو

ابتدا محفظه تابلو برق (جعبه فلزی یا پلاستیکی) انتخاب شده و در مکان مورد نظر نصب می شود. این محفظه باید مقاوم و ایمن باشد تا تجهیزات داخلی به درستی در آن جای بگیرند.

3.نصب اجزای داخلی تابلو

پس از آماده سازی محفظه ، نوبت به نصب اجزای مختلف تابلو می رسد. این اجزا شامل:

• کلید اصلی (MCCB یا ACB): برای قطع و وصل جریان برق در تابلو برق سه فاز.
• MCB ها: برای حفاظت مدارهای فرعی.
• کنتاکتورها: برای قطع و وصل مدارها.
• رله های حرارتی: برای حفاظت از موتورها در برابر اضافه بار.
• شینه ها (Busbars): برای توزیع برق بین اجزای مختلف.

4.اتصال سیم ها و کابل ها

اتصال سیم ها و کابل ها در تابلو برق سه فاز

در این مرحله، کابل ها و سیم ها باید به درستی به ورودی ها و خروجی های تابلو وصل شوند. این اتصال باید با دقت انجام شود تا هیچ اتصالی شل یا نادرست نباشد. در این مرحله، از ترمینال ها برای اتصالات استفاده می شود.

5.نصب تجهیزات کنترلی و حفاظتی

برای کنترل دقیق سیستم، باید تجهیزات کنترلی مانند PLC یا رله ها نیز نصب شوند. این تجهیزات می توانند به صورت اتوماتیک یا دستی وضعیت سیستم را کنترل کنند.

6.آزمون و تست

پس از اتمام نصب، تابلو برق سه فاز باید از نظر عملکرد و ایمنی تست شود. این تست ها شامل بررسی صحت عملکرد کلیدها، کنتاکتورها، رله ها و سیستم های حفاظتی است. همچنین، برای اطمینان از عدم وجود اتصال کوتاه یا اضافه بار، باید جریان برق به تابلو وارد شود و سیستم تحت بار آزمایشی قرار گیرد.

7.بستن تابلو و اتمام کار

پس از انجام تمام تست ها و اطمینان از عملکرد صحیح سیستم، درب تابلو بسته شده و تابلو برق آماده بهره برداری می شود.

قیمت تابلو برق سه فاز در برندهای مختلف

خرید تابلو برق سه فاز

خرید تابلو برق 3 فاز یک تصمیم فنی و حیاتی در هر پروژه صنعتی، ساختمانی یا تاسیساتی است بنابراین، پیش از خرید لازم است به مجموعه ای از نکات کلیدی توجه شود تا تابلویی متناسب با نیاز واقعی سیستم انتخاب گردد.

نکات مهم هنگام خرید تابلو برق 3 فاز

شناسایی دقیق نیاز پروژه :پیش از انتخاب تابلو، باید مشخص شود که مصرف کننده ها چه توان و جریانی نیاز دارند. مثلاً آیا تابلو برای کنترل چند موتور سه فاز است یا برای توزیع برق در یک کارخانه بزرگ؟

ظرفیت جریان و تعداد مدارات:بر اساس محاسبه بار کل سیستم (بر حسب آمپر)، جریان نامی تابلو برق سه فاز انتخاب می شود. تعداد مدارات خروجی، مدار فرمان، و مدارهای اضطراری نیز در انتخاب ابعاد تابلو مؤثر هستند.

برند تجهیزات داخلی :برند تجهیزات مورد استفاده داخل تابلو تأثیر مستقیمی بر کیفیت و قیمت دارد. برندهایی مانند Schneider Electric، Siemens، ABB، LS Electric از معتبرترین گزینه ها هستند. همچنین برندهای ایرانی مانند پارس تابلو، تابلوسازان ایران و الکتروکاوه نیز انتخاب های اقتصادی تری محسوب می شوند.

نوع نصب و محل قرارگیری:اگر تابلو در فضای باز نصب خواهد شد، باید بدنه ای با درجه حفاظت بالا (مثلاً IP65) انتخاب شود. برای فضاهای داخلی، تابلوهای توکار یا ایستاده با درجه حفاظت متوسط کفایت می کند.

قابلیت توسعه آینده:تابلویی خریداری کنید که قابلیت ارتقاء یا افزودن مدارات جدید را در آینده داشته باشد. این ویژگی از تعویض کل تابلو در صورت تغییر نیازها جلوگیری می کند.

رعایت استانداردها:اطمینان حاصل کنید که تابلو مطابق با استانداردهای IEC 61439، الزامات سازمان نظام مهندسی و ضوابط شرکت توزیع برق ساخته شده باشد. این موضوع برای دریافت تاییدیه های فنی بسیار مهم است.

از کجا تابلو برق سه فاز بخریم؟

خرید تابلو برق سه فاز، تابلو برق 3 فاز

در حال حاضر شرکت های معتبر زیادی در زمینه تولید و فروش این وسیله فعالیت دارند. توصیه می شود خرید خود را از فروشگاه هایی انجام دهید که:

• مشاوره فنی رایگان ارائه می دهند
• گارانتی معتبر و خدمات پس از فروش دارند
• توان تولید تابلوهای استاندارد را دارا هستند
• نمونه پروژه های اجرا شده دارند

نتیجه گیری

تابلو برق سه فاز یکی از اجزای حیاتی در سیستم های برقی صنعتی و نیمه صنعتی به شمار می رود. این تابلوها با هدف توزیع، کنترل و حفاظت از برق سه فاز طراحی شده اند و در پروژه های بزرگ و مصرف کننده های پرقدرت کاربرد دارند.

اگر قصد طراحی یا خرید این  وسیله را دارید، توجه به عواملی نظیر ظرفیت جریان، نوع تجهیزات، برند سازنده، و شرایط نصب ضروری است. بهره گیری از متخصصان برق صنعتی نیز در این فرآیند می تواند به جلوگیری از خطاهای فنی و افزایش بهره وری منجر شود.

سوالات متداول (FAQ)

چه عواملی در قیمت تابلو برق 3 فاز مؤثر هستند؟

برند تجهیزات، ظرفیت جریان، نوع تابلو (اصلی، فرعی، کنترل)، جنس بدنه، تجهیزات حفاظتی و شرایط نصب از مهم ترین عوامل تعیین کننده قیمت هستند.

آیا تابلو برق سه فاز برای مصارف خانگی مناسب است؟

در شرایط خاص، مانند ویلاهای بزرگ یا ساختمان های چندواحدی با تجهیزات پرمصرف، ممکن است از این وسیله استفاده شود؛ اما معمولاً برای خانه های معمولی تابلو تک فاز کافی است.

چه تجهیزاتی داخل یک تابلو برق 3 فاز وجود دارد؟

کلید اصلی، کلیدهای مینیاتوری (MCB)، کنتاکتورها، رله حرارتی، ترمینال ها، شینه ها، رله ها، نمایشگرها و گاهی تجهیزات کنترل هوشمند (PLC).

آیا نصب تابلو برق سه فاز نیاز به مجوز دارد؟

بله، در پروژه های ساختمانی یا صنعتی بزرگ، نصب تابلو برق باید مطابق با استانداردهای ملی برق انجام شده و در بسیاری موارد نیاز به تأییدیه سازمان نظام مهندسی یا شرکت توزیع برق دارد.

استانداردهای مهم در ساخت تابلو برق کدامند؟

استانداردهایی مانند IEC 61439 برای تابلوهای فشار ضعیف، IP Rating برای حفاظت محیطی، و مقررات ملی برق ایران برای نصب و بهره برداری ایمن از تابلوها اهمیت دارند.